ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΩΝ ΕΠΤΑΝΗΣΙΩΝ ΕΦΕΡΑΝ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΜΗΤΕΡΑ ΠΑΤΡΙΔΑ :21/5/1864
Οι αγώνες και οι θυσίες των Επτανησίων έφεραν την πολυπόθητη Ένωση με την Μητέρα Πατρίδα.
«Πατρίδα, σαν τον ήλιο σου, ήλιος αλλού δε λάμπει!»
Ο πρώτος στίχος από το ποίημα του Λορέντζου Μαβίλη με τίτλο: «Στην Πατρίδα»,
Στις 5 Νοέμβριου 1815. η Αγγλία και η Ρωσία υπογράφουν στο Παρίσι ειδική συνθήκη, σύμφωνα με την οποία τα Επτάνησα τίθενται υπό την «προστασία της Αγγλίας» με την ονομασία Ηνωμέναι Πολιτείαι των Ιονίων Νήσων. Έτσι άρχισε η «Αγγλοκρατία» στα Επτάνησα που τελείωσε με Ένωση με την Ελλάδα το 1864 Ότι δεν επέτυχαν οι Άγγλοι με την συνθήκη το επέβαλαν με την βία και την τρομοκρατία και δημιούργησαν ένα «προτεκτοράτο».
Μετά την υπογραφή της συνθήκης, η Αγγλία έστειλε διοικητή-αρμοστή στα Επτάνησα τον στρατηγό Θ.Μαίτλαντ (Thomas Maitland), ο οποίος επέβαλε μέσα σε κλίμα ουσιαστικής κατοχής το σύνταγμα του 1817, που καθιέρωνε τυπικά το κοινοβουλευτικό πολίτευμα στο Ιόνιο Κράτος(1800 και διατηρούσε την ομοσπονδιακή μορφή του κράτους. Στην ουσία όμως όλες οι εξουσίες περιέρχονταν στον αρμοστή και πολλά από τα συνταγματικά δικαιώματα, που ο λαός των Επτανήσων είχε αποκτήσει με τη σύσταση της Επτανήσου Πολιτείας, καταργήθηκαν. Δικαίωμα ψήφου είχαν οι «ευγενείς και οι εισοδηματίες και κάτοχοι πανεπιστημιακών πτυχών και όχι ο λαός Αυτό το πολιτικό σχήμα, η τυπική ανεξαρτησία υπό την «προστασία» των Άγγλων, ήταν στην πραγματικότητα η πιο σκληρή αποικιοκρατία Ο μέγας Ριζοσπάστης και αγωνιστής, από τα Σπαρτιά της Κεφαλονιάς, Π. Πανάς έγραψε ότι το Σύνταγμα του 1817 ήταν « εντεχνον πολιτικόν κατασκεύασμα χαλκευθέν εν μέσω φοβεράς τρομοκρατίας υπό του αρμοστού Μαιτλάνδου και εμπαικτικώς «Σύνταγμα του 1817» τιτλοφορηθέν εδέσμευε χείρας τε και πόδας του Ιονίου λαού και παρέδωκεν αυτόν εις την αυθαίρετον εξουσίαν του αρμοστού ,ούτινος η διαταγή απετελει τον ανώτατον του μικρού εκείνου κρατους νόμον»
Το μέγα έγκλημα των Άγγλων ήταν μεταξύ πολλών ότι το 1819 «πούλησαν» την Πάργα στον Αλή Πασά των Ιωαννίνων έναντι 150.000 λιρών στις 17/5/1817 Περίπου τέσσερεις χιλιάδες Πάργιοι, «εγκαταλείπουν την πόλιν, παραλαβόντες μόνον τα ιερά οστά των προγόνων των· (κατά την συναφθείσαν συμφωνία οι Πάργιοι δεν εδικαιούντο να πάρουν ουδέ φύλλον δένδρου)»...... ,μετανάστευσαν στα Ιόνια Νησιά και κυρίως στην Κέρκυρα. Εκεί ενεπόθεσαν σε διάφορους Ναούς προς φύλαξη, τα κειμήλιά τους, με την ελπίδα της επιστροφής αυτών στην πρέπουσα θέση τους μια μελλοντική ημέρα απελευθέρωσης της πατρίδας τους. Η αισχρή πράξη ξεπουλήματος των Άγγλων κατηγορήθηκε σχεδόν σε όλη την Ευρώπη και έδωσε αφορμή σε Ευρωπαίους καλλιτέχνες να απεικονίσουν την φυγή των προσφύγων Η πρώτη σημαντική καταγραμμένη εξέγερση γίνεται από χωρικούς της Λευκάδας το 1819.Παρόμοια επεισόδια, με αφορμή ένα εκκλησιαστικό ζήτημα, ξέσπασαν στη Ζάκυνθο, όπου έσπευσε από τη Μάλτα ο Μέτλαντ για να αποκαταστήσει την τάξη. Υποκινητής της εξέγερσης θεωρήθηκε ο Αντώνιος Μαντινέγκος, που καταδικάστηκε σε 12ετή φυλάκιση και βαρύ πρόστιμο.
Όταν κηρύχθηκε η Ελληνική Επανάσταση ΤΟ 1821 , ο Μέτλαντ, προκειμένου να εμποδίσει τη συμμετοχή των Επτανησίων στον Αγώνα, έταξε προθεσμία επιστροφής σε όσους είχαν αναμειχθεί σε στρατιωτικές ενέργειες στην ηπειρωτική Ελλάδα και δήμευσε τις περιουσίες εκείνων που αρνήθηκαν να συμμορφωθούν. Οι Επτανήσιοι πολέμησαν σε όλα τα μέτωπα για την Εθνική Απελευθέρωση με εξαιρετική συμβολή στην μάχη του Λάλα
Ο επτανησιακός ριζοσπαστισμός υπήρξε ένα σημαντικό λαϊκό αντιστασιακό δημοκρατικό κίνημα, αγνών ιδεολόγων που στόχο είχε την Ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα και ξεκίνησε με την έντονη αντίδραση των Επτανησίων στην αποικιοκρατική και αυταρχική συμπεριφορά των Άγγλων και με παράλληλους κοινωνικούς στόχους, Κατά την διάρκεια της αγγλοκρατίας (1815-1864). γεννήθηκε με την αυταρχική πολιτική των πρώτου Αρμοστή και την στάση του στη Ελληνική Επανάσταση και κορυφώθηκε με την επανάσταση του Σταυρού το 1848 ,της Σκάλας 1849[19] . Η Φιλική Εταιρεία υπήρξε ο σπόρος του επτανησιακού ριζοσπαστισμού και αγώνες των Επτανησίων στην Ελληνική Επανάσταση έφεραν την ληξιαρχική πράξη γέννηση του χωρίς να λησμονούμε όμως ξεσήκωμα των Λευκαδιτών του 1819 και των Ζακυνθηνών. Οι επιφανέστεροι Ριζοσπάστες, Ηλίας Ζερβός-Ιακωβάτος, Γεράσιμος Λιβαδάς, Ιωσήφ Μομφεράτος και ο Γεώργιος Τυπάλδος-Ιακωβάτος, είχαν σπουδάσει στα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια απ’ όπου μετέφεραν τις καινούργιες δημοκρατικές ιδέες στα νησιά. Ως κόμμα λαϊκό και επαναστατικό που ήταν το Ριζοσπαστικό, εξέφραζε τις ελπίδες του ελληνικού λαού για την εθνική ανεξαρτησία και κοινωνική δικαιοσύνη. Ο Ηλίας Ζερβός Ιακωβάτος, ο κυριότερος ίσως ηγέτης των Κεφαλλήνων ριζοσπαστών, μαζί με τον Ιωσήφ Μομφερράτο και τον ιερέα Παΐσιο Μεταξά, στο πρώτο φύλλο της εφημερίδας του Φιλελεύθερος, που κυκλοφόρησε στις 19 Φεβρουαρίου 1849, τονίζει: «Θέλομεν τω όντι να γίνωμεν και ουχί να λεγώμεθα απλώς Έλληνες. Θέλομεν να ενωθώμεν εις έν έθνος, αληθώς ελεύθερον και ανεξάρτητον, μεθ' όλης της ελληνικής φυλής».Όμως οι διανοούμενοι της Επτανήσου πήραν πάνω τους τον αγώνα.Η πρώτη εξέγερση, η επονομαζόμενη «εξέγερση του Σταυρού» (14 Σεπτεμβρίου 1848), η οποία κράτησε πάνω από δέκα ημέρες. πρωτοστατούσαν γνωστοί ριζοσπάστες όπως ο Ιωάννης Τυπάλδος Καπελέτος, ο ιερέας Παΐσιος Μεταξάς, ο Γεώργιος Μεταξάς Λυσέος και ο Νικόλαος Φωκάς-Ρεπούμπλικας. Όταν οι επαναστάτες εισέβαλαν στο Ληξούρι, της πορείας ηγούνταν τρεις ιερείς, οι Ματζουράτος, Κουτουφάς και Βουτσινάς, οι οποίοι κραύγαζαν το σύνθημα «Ζήτω η ελευθερία και η πατρίς». Στην εξέγερση της Σκάλας (15-19 Αυγούστου 1949), που στρεφόταν κατά των Άγγλων, αλλά και κατά των αρχόντων, ορισμένοι από τους οποίους φονεύθηκαν από το πλήθος, και χαρακτηρίστηκε ως «Κομμούνα» της Κεφαλονιάς, πρωτοστατούσαν οι Θεόδωρος Βλάχος, Αναστάσιος Λαμπρινάτος Μπομποτής και ο παπα-Γρηγόρης Ζαπάντης Νοδάρος, που αποκαλούνταν από τους αντιπάλους του παπα-ληστής και απαγχονίστηκε από τους Άγγλους, ενώ εξορίστηκαν οι Ηλίας Ζερβός Ιακωβάτος(1814-1894) και Ιωσήφ Μομφερράτος.
Αυτό το κλίμα, στο οποίο συναντώνται ριζοσπάστες και απόγονοι των Κολλυβάδων, όπως ο Κοσμάς Φλαμιάτος, είναι μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα και οδηγεί σε μια εξαιρετική σύνθεση. Ο Παναγιώτης Πανάς (1832-1896),ποιητής ,δημοσιογράφος, ριζοσπάστης διανοούμενος από τη νεώτερη γενιά των ριζοσπαστών, θα περάσει στον ρομαντικό σοσιαλισμό και θα επιχειρήσει να δώσει έναν εξισωτικό και κοινωνικό χαρακτήρα στη Μεγάλη Ιδέα μέσα από τη Δημοκρατική Ανατολική Ομοσπονδία, της οποίας υπήρξε συνιδρυτής μαζί με τον Ανδρέα Ρηγόπουλο, και την Εταιρεία Ρήγας, όπου συμμετείχε και ο επίσης κεφαλληνιακής καταγωγής ριζοσπάστης βουλευτής Ρόκκος Χοϊδάς (1830-1890), ο ιδρυτής της ελληνικής λαογραφίας Νικόλαος Πολίτης, ο Τιμολέων Φιλήμων, ο Γεώργιος Φιλάρετος, κ.λπ.
Οι αγώνες και οι θυσίες των Επτανησίων έφεραν την πολυπόθητη Ένωση με την Μητέρα Πατρίδα ,αν δεν υπήρχαν οι Άγγλοι δεν θα αποχωρούσαν ,όπως το έπραξαν μέχρι το 1960 στην Κύπρο.
Οι Επτανήσιοι ποτέ δεν αποδέχθηκαν την Αγγλική κυριαρχία ,ο Ριζοσπαστισμός δεν ηττήθηκε ήταν ο κύριος μοχλός της απομάκρυνσης των Άγγλων, τα Επτάνησα δεν χαρίσθηκαν, με το αίμα των αγωνιστών κέρδισαν την Ένωση.
Την 22 Ιούλιου του 1864, ο βουλευτής Μ. Σχοινάς, ανερχόμενος στο βήμα και υποδεχόμενος τους Επτανήσιους βουλευτές στην Ελληνική βουλή αναφέρει : «Σεις αδελφοί Επτανήσιοι [...] διεσώσατε την ζωήν της εθνικότητος, την γλώσσαν, την θρησκείαν και τας ιστορικάς παραδόσεις [...]».Στην ιδία συνεδρίαση ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης λέγει: «.. η Ελλάς του 1821 αναγγενάται και ταυτίζεται μετά της Ελλάδος του 1864»
ΑΝΤΩΝΗΣ Π.ΑΡΓΥΡΟΣ
